Çöl Kedisi ya da Afrika Yaban Kedisi… Yaban Kedilerinin Afrika’da ve Arap Yarımadası’nda yaşayan bu türü hakkında merak edilen her şeyi içeriğimizde derledik
Küçük, sevimli, zararsız ve vahşi… Tüm bu özellikler biraz çelişiyor gibi gelebilir ama Çöl Kedisi, bu özelliklerin hepsini taşır. Hatta Avrupa’daki kuzenlerinin birçoğu evcilleşmiş, evcilleşmese de şehirlileşmiştir. Asya ve Afrika’da halen yaban hayatı yaşayan Yaban Kedilerinin Afrika ve Arap Yarımadası’nda yaşayan türüne “Çöl Kedisi” deniyor.
Aslında çoğunlukla su kaynaklarına yakın yaşayan bu kedilere neden Çöl Kedisi denmiş bilemiyoruz. Muhtemelen çölde kedi gören biri buna çok şaşırmış ve o ismi vermiştir 😸 Çöl Kedisi nasıl beslenir? evcil midir? özellikleri nelerdir? bu ve benzeri soruların yanıtlarını vererek Çöl Kedisi hakkında merak edilen her şeyi içeriğimizde bulabilirsiniz.
Çöl Kedisi Özellikleri
Çöl Kedisi sınıflandırılırken ve isimlendirilirken aslında bir alt türdür. Yaban Kedisi olarak bilinen Felis silvestris çok farklı coğrafyalarda yaşayan ve bu coğrafyaların her birine ayrı ayrı adaptasyonlar geliştirmiş ve farklı alt türlere bölünmüş bir cinstir. Bu alt türlerden biri de Felis silvestris lybica yani Çöl Kedisidir. Dolayısıyla bu içeriğimizde daha çok Felis Silvestristen bahsedeceğiz ve Felis Silvestris Kybica‘nın farklılaşan özelliklerini paylaşacağız.
Vücut Yapısı
Aşağı yukarı bir evcil kedi boyutlarında olan Yaban Kedisi, Avrupa ve Asya türlerinde farklılık gösterse de Afrika türleri (Afrika Yaban Kedisi veya Çöl Kedisi) evcil kedilere çok benzer. Geniş bir coğrafi aralıkta yaşayan Çöl Kedisi’nin tüy renkleri ve tüy yoğunluğu kuzey-güney ekseninde ilerledikçe değişir. Yani ekvatordan uzaklaştıkça özellikleri de değişmektedir. Kum rengi-gri-kahverengi arasında renkler alabilir ve çizgileriyle deseni koyulaşabilir. Kulak çevresindeki tüyleri kızıla yakın tonlardadır.
Çöl Kedisi’nin ön patilerinde beşer, arka patilerinde dörder parmak bulunur. Çöl Kedisi, etçil beslenmeye tam uyum sağlamıştır. Ağız, çene ve diş yapısı et yemeye ve av parçalamaya mükemmel uyumludur. Ayrıca çöl sıcağına karşı gözlerini koruyan iç göz kapakları da ayırt edici bir özelliktir.
Ağırlığı ve Boyutları
Uzaktan gören biri için sokaklarda her gün gördüğümüz evcil kedilerden hiçbir farkı yoktur. Sevimli bir küçük kedidir 😸 Yaban Kedisi popülasyonunun ağırlığı ve boyutları da alt türlere göre değişebilmektedir. Dişiler ortalama 2,7-4 kg arasındadır. Erkekler ise 4-5 kg aralığındadır. Alt türlere göre ağırlık ortalamaları şöyledir:
- Avrupa Yaban Kedisi dişisi: 3,5 kg,
- Avrupa Yaban Kedisi erkeği: 5 kg,
- Asya Yaban Kedisi dişisi: 2,7 kg,
- Asya Yaban Kedisi erkeği: 4 kg,
- Afrika Yaban Kedisi (Çöl Kedisi) dişisi: 4 kg,
- Afrika Yaban Kedisi (Çöl Kedisi) dişisi: 5 kg.
Boyutları ise neredeyse aynı aralıklarda seyreder. Her alt tür için gövdenin kuyruk hariç yatay uzunluğu 50-70 cm’dir. Kuyruk ise 21-35 cm uzunluğunda olabilir.
Yaşam Alanı
Felis silvestris, çölden modern şehirlere kadar çok çeşitli alanlarda görülmektedir. Bu küçük kedilerin Avrupa varyantları genellikle geniş yapraklı ormanlarda, iğne yapraklı ormanlarda ve az kar yağışlı diğer ortamlarda yaşayabilir. Asya alt türü de 3000 metre yüksekliğe kadar olan çalılıklarda ve su kaynaklarına yakın bölgelerde yaşar.
Çöl Kedisi ise genellikle tropikal ormanlarda yaşamakla beraber su kaynağına yakın dağlık arazide veya çöl ortamında bile yaşayabilir. Bu üç alt türün, Çöl Kedisi ile, yaşayabildiği habitatlar şu coğrafi aralıkla kesişir: Güneybatı Asya, Kıta Avrupası, Afrika savanası. Çöl Kedisi ayrıca Arap Yarımadası ve Afrika’nın tümünde, uygun habitatlarda görülebilir.
Yaşam Süresi
Tüm alt türlerle, Çöl Kedisi’yle de birlikte Felis silvestris vahşi doğada ortalama 15 yıl yaşayabilir. Ancak bazı olağanüstü koşullarda ve insan esaretinde yaşayan kedilerde bu süre 30 yılı bile bulabilmektedir.
Çöl Kedisi Davranışı
Çöl Kedisi genellikle yalnız ve gece aktif olan bir kedi cinsidir. Geceyle birlikte, özellikle insanlardan uzak bölgelerde gündüz, alacakaranlıkta ve şafakta da aktif olabilirler. Ayrıca evcilleşmiş bireylerin küçük aileler hâlinde yaşadığı da gözlemlenebilir. Vahşi popülasyonda ise yalnızca çiftleşme için bir araya gelirler.
Bu bölgeci kediler, koku ve işitme duyularını kullanarak iletişim kurarlar. Bölgelerini işaretlemek, çiftleşmek gibi aktivitelerde koku işaretini; avlarını tespit etmek, bölgelerini savunmak, düşmanları korkutmak içinse ses işaretlerini kullanırlar. Tıslama, uluma, mırıldama ve gıcırtı benzeri çeşitli sesler çıkarabilirler. Ayrıca bıyıklar da bir duyu organı gibi kullanılır. Özellikle av ve yol tespitinde bu hassas tüyler kullanılır.
Av ve Beslenme
Küçük bir kedi olan Çöl Kedisi, küçük avlarla beslenir. Temel avları fare gibi kemirgenlerdir. Bunun yanında kuşlar, küçük memeliler, yavru toynaklı hayvanlar, sürüngenler, yumurtalar ve böceklerle de beslenebilirler. Kendi boyutlarına yakın hayvanları avlayabilirler.
Ayrıca sindirime yardımcı olması için bazen bitkilerle de beslenirler. Küçük kediler oldukları için onları tehdit eden hayvan sayısı da az değildir. Hemen hemen kendisinden büyük her yırtıcı, onlar için potansiyel tehlikedir: Tilki, kurt, şahin, baykuş ve diğer kediler tarafından avlanabilir veya öldürülebilirler.
Üreme
Çöl Kedileri çok eşlidir. Bir dişinin bölgesiyle kesişen erkekler, dişi için mücadele ederler ve dişi genellikle güçlü erkekle çiftleşir. Öte yandan dişi, birden çok erkekle de çiftleşebilir ve aynı gebelikte yavruların babaları farklı olabilir. Çöl Kedisi, genellikle Mart-Eylül aylarında çiftleşir.
Çiftleşme sonrasında dişi 56-68 gün gebelik yaşar ve her gebelikten ortalama 3-4 yavru doğar. Bir gebelikten doğabilecek yavru sayısı en fazla 8’dir. Evcilleşmiş olan yaban kedilerinde çiftleşme daha farklıdır. Yılda üç kez üreyebilir ve genellikle daha fazla yavru doğururlar.
Çöl Kedisi Koruma Durumu
Felis silvestris popülasyonu genel olarak risk altında değildir. Ancak özellikle Avrupa alt türünün, yaşam alanları ciddi tehdit altındadır. 20. yüzyıla kadar, hayvancılığa verdiği zarar sebebiyle insanlar tarafından avlanan bu kedinin popülasyonu günümüzde giderek artmaktadır. Avrupa ve Afrika alt türlerinde yani Çöl Kedisi’nde ise popülasyon riski olmasa da habitat kaybı riski söz konusudur. Bu türün nüfusu risk altında olmasa da habitat kaybı tek türü etkilemez, bütün ekosistemi etkiler.
