Vahşi, büyük ve desenli… Dumanlı Pars’ın gizem dolu yaşamı biz insanlar için her zaman bir merak konusuydu. Onun hakkında bilinen her şeyi sizin için derledik.
Sıra dışı deseni ve vahşi yaşamıyla Dumanlı Pars, ormanların kralı olarak nitelemek hiç de yanlış olmaz. Her ne kadar aslanları böyle tanısak da sonuçta aynı ormanda yaşamıyorlar 😺 Dumanlı Pars, ağaçların üstünde mükemmel kamuflajıyla kendisinden daha büyük hayvanları bile avlayabilir. Ayrıca üstün kamuflaj yeteneğiyle kendisini insanlardan saklamayı başararak yaşarlar. Kamuflajı ve saklanma yetenekleriyle onu görmek çok zor olduğu için yaşamına dair gizemli hale gelen merakımızı bir nebze olsun dindirelim. Dumanlı Pars nasıl avlanır? nerede yaşar? ve davranışları nasıldır? Gelin, bu sorulara ve çok daha fazlasına birlikte cevap arayalım.
Dumanlı Pars Özellikleri
Dumanlı Pars, adını aldığı deseniyle benzersizdir. Adını bulut veya dumana benzetilen büyük beneklerinden alan Dumanlı Pars, Neofelis nebulosa olarak da bilinir. Bir diğer adı da Clouded leopard yani bulutlu parstır. Dumanlı Pars’ın kendine has kürkü ana renkten biraz daha koyu eliptik beneklerle doludur.
Her beneğin etrafı daha koyu bir renkle ya da siyahla konturlu görünümdedir. Ana renk ise kahverengi-gri tonlarında değişebilir. Öte yandan ağız ve burun çevresi beyaz tüylerle kaplıdır. Yanaklarda ise küçük siyah benekler görülebilir. Vücuttaki duman benekleri kuyrukta timsah derisi deseni benzeri bir yapıdadır.
Vücut Yapısı
Dumanlı Pars, büyük bir kedidir. Vücut büyüklüğü yaklaşık olarak bir kurt kadardır. Genellikle ağaçların üstünde gezen bu kedilerin vücudunun en temel özelliği dengedir. Bunun yanında hemen her kedi gibi çevik ve hızlılardır. Dumanlı parsın en ayırt edici özelliklerinden biri köpek dişleridir. Tüm kediler içinde, vücuda oranla en büyük köpek dişleri olanı Dumanlı Parstır.
Bu özellik yalnız avlanırken daha büyük hayvanları avlayabilmesini sağlayarak onu hayatta tutar. Bir diğer ayırt edici özelliği ise bacaklarıdır. Dumanlı Pars’ın bacakları diğer kedilere kıyasla biraz daha kısadır. Ayak tabanları geniş ve bilekleri daha esnek bir hareket yönüne sahiptir. Böylece Dumanlı Pars, ağaçların üzerinde rahatlıkla dengede durabilir, ağaçlarda pusuda bekleyip avlarını kolaylıkla yakalayabilir.
Ağırlığı ve Boyutları
Dumanlı Pars’ın vücut ölçüleri cinsiyetler arasında çok fazla değişmese de erkekler tipik olarak daha büyüktür. Büyük kediler sınıfında kategorize edilebilecek olan Dumanlı Pars’ın vücut ağırlığı 18-22 kg aralığındadır. Omuz seviyesinde yüksekliği 50-60 cm iken yatay uzunluğu (kuyruk hariç) 75-105 cm arasındadır. Dumanlı Pars’ın kuyruğu oldukça uzundur. Neredeyse vücut uzunluğu kadar olan kuyruk 79-90 cm arasında olabilir. Kuyrukla birlikte yatay uzunluk 200 cm’yi bulabilir. Ağaçlarda çok vakit geçiren bu kediler için uzun kuyruk da bir denge aracı olarak kabul edilebilir.
Yaşam Alanı
Dumanlı Pars’ın doğal ortamında birinci öncelik ağaçlardır. Ağaçları avlanmak ve dinlenmek için kullanan bu kediler çoğunlukla tropikal ormanlarda yaşar. Deniz seviyesinin 3000 metre yükseklerine kadarki ormanlarda yaşayabilir. Zeminde avlanabildiği gibi orman dışında başka doğal ortamlarda da yaşayabilir. Bataklık, step, çalılık ve farklı tip ormanlarda da gözlemlenmiştir. Bu doğal çevrenin karşılandığı coğrafi aralık Himalayalar, Nepal, Hindistan, Güney Çin, Myanmar, Kamboçya, Vietnam, Laos, Malezya ve Tayland’ı kapsar. Bu çok çeşitli ve geniş coğrafi aralıkta Dumanlı Pars’ın üç farklı alt türü yaşar.
Yaşam Süresi
Neredeyse tüm vahşi kedilerde olduğu gibi Dumanlı Pars’ta da yaşam süresinin doğru tayin edilmesi oldukça zordur. Bu vahşi kedilerin yeterince gözlemlendiği ve araştırıldığı söylenemez çünkü onları gözlemlemek hiç de kolay değildir. Ancak eldeki verilere göre Dumanlı Pars’ın ortalama ömrü 11 yıldır. Bu süre doğadaki Dumanlı Pars için geçerlidir.
Bilimsel sebeplerle insanların yanında ya da hayvanat bahçelerinde yaşayan Dumanlı Parslar ortalama 13-15 yıl yaşayabilir. Bunun yanında 17 seneye kadar yaşadıkları da gözlemlenmiştir. Yaşam süresinin kesin olarak tahmin edilememesinin bir diğer sebebi de çevresel faktörlerdir. Dumanlı Pars’ın rekabet hâlinde olduğu yırtıcılarla paylaştığı yaşam alanları insanlar tarafından da daraltılmakta ve bu iki faktör yaşam süresini ciddi şekilde etkilemektedir.
Dumanlı Pars Davranışı
Yaşam süresinde olduğu gibi davranış konusunda da Dumanlı Pars hakkında kesin kanılara varmak oldukça zordur çünkü onları doğal ortamda gözlemlemek neredeyse imkânsızdır. Bu sebeple Dumanlı Pars davranışı hakkında bildiklerimiz genelde esaret altındaki kedilerden gelir.
Eldeki bilgilere göre Dumanlı Pars gececil ve ağaççıl bir kedidir. Geceleri avlanıp gündüzleri genellikle ağaçların üstünde dinlenir. Ağaçlarda aktif oldukları zamanlarda akrobatik hareketler yapacak kadar dengeli ve yetenekli kedilerdir. Yalnız yaşadığı düşünülen Dumanlı Pars yalnızca çiftleşmek için veya dişiyse yavrularını büyütmek için türünden bireylerle bir araya gelir. Ağaçlarda çok vakit geçirmeleri hem daha büyük yırtıcılardan ve rakiplerden korunmalarını hem de daha kolay avlanmalarını sağlar.
Dumanlı Pars görme, koklama ve işitme duyularını pek çok kedi gibi oldukça iyi kullanır. Tür içi iletişimi ve tehditlere karşı tepkilerini de genellikle bu duyular aracılığıyla sağlar. İdrar püskürtme, koku bırakma, alan işaretleme ve ses çıkarma gibi duyusal araçlar kullanır. Çıkardığı seslerden bazıları hırlama, tıslama, miyavlama, mırlama gibi seslerdir.
Av ve Beslenme
Dumanlı Pars boyutunun büyüklüğü ve ağaçlara kurduğu pusular sebebiyle pek çok kediden daha çeşitli ve büyük avlarla beslenebilir. Katı bir etçil olan Dumanlı Pars sadece avladığı hayvanları yer. Kuş, balık, maymun, geyik, kemirgenler, domuz, yaban domuzu, misk kedisi, koyun, keçi, kümes hayvanları, buzağı gibi çok çeşitli hayvanları avlayabilir. Bu hayvanlara boyut ve tür bakımından benzeyen hemen her hayvanla beslenebilir.
Karada av kovalayabildiği gibi genellikle ağaçların tepesinde bekler, avını gördüğünde yalnızca bir sıçrama veya birkaç çevik adımla avını ensesinden yakalayarak hem hassas noktalarına dişini geçirir hem de boynunu kırar. Avını yemek için de yine köpek dişlerini kullanır.
Dişlerini ete geçirir ve kafasını geriye çeker böylece et parçaları koparmış olur. Dumanlı Pars’ı tehdit eden canlıların başında ise insanlar gelir. İnsanlar hem yaşam alanlarını daraltıyor hem de post, diş gibi çeşitli ticari amaçlar için Dumanlı Parsları avlıyor. Ayrıca çiftliklere yakın bölgelerde evcil hayvanlarını korumak için de Dumanlı Parsları öldürebiliyorlar. İnsanlar dışındaki en büyük tehdit ise leoparlar ve kaplanlardır.
Üreme
Dumanlı Pars’ın üreme süreçleri hakkında hayvanat bahçesinde gördüklerimiz dışında hiçbir şey bilmiyoruz desek yeridir. Bu bölgeci hayvanlar doğada muhtemelen erkek ve dişiler arasında farklı menzillerde bölgeler oluşturup gerekmedikçe sınır ihlali yapmamaktadır. Muhtemelen bu sebeple, hayvanat bahçesindeki kısıtlı alan çiftleşme ritüelinin daha agresif geçmesine sebep olmaktadır ve erkekler çiftleşme sonrası genellikle dişileri öldürmektedir.
Doğada ise muhtemelen farklı bir yol izlenmektedir. Aksi takdirde bu kedilerin neslinin devam etmesi mümkün olmazdı. Sağlıklı bir çiftleşme sonrasında gebelik 85-109 gün sürer ve gebelik sonucunda ortalama 2 yavru doğurur. Yeni doğan yavrular 140-280 gram aralığındadır. 7-10 haftalıkken et yemeye başlayan yavrular 20-30 aylık olduğunda cinsel erginliğe ulaşır. Erkekler yavru yetiştirmeyle ilgilenmez ve çiftleşme biter bitmez dişiden ayrılırlar.
Dumanlı Pars Koruma Durumu
Dumanlı Pars popülasyonu tam olarak bilinmese de sayılarının hızla azaldığı tahmin edilmektedir. Özellikle tarımsal üretim amacıyla ormanların yok edilmesi Dumanlı Pars’ı neslinin tükenmesi tehdidiyle karşı karşıya bırakmaktadır. Dumanlı Pars’ın avlanması şu ülkelerde kanunla yasaklanmıştır: Brunei, Çin, Bangladeş, Hindistan, Malezya, Endonezya, Nepal, Tayland, Myanmar, Tayvan, Vietnam. Bu ülkelere ek olarak bazı ülkelerde post, diş gibi bölümlerinin veya canlısının ticareti yasaklanmıştır.
Dumanlı Pars hakkında başka neler merak ediyorsunuz? Daha önce ağaçlarda avlanan kedileri biliyor muydunuz? Bir Dumanlı Pars ile karşılaşmak ister miydiniz? Biz pek çok soruyu yanıtladık. Siz de yorumlar bölümüne gidip bizim sorularımızı yanıtlayabilir, ailemize ve kediler hakkında bildiklerimize katkı sağlayabilirsiniz.
Salvador Dali’nin beslediği bir Neofelis Nebulosa (ismini biliyorduysam da unuttum) olduğu da yazıda geçiyordur diye düşündüm ama yokmuş. 🙂