Karakulak Kedisi

Afrika ve Asya kıtalarının hemen hemen her yerine dağılmış geniş popülasyonuyla Türkiye’de de yaşayan karakulak kedisi, adını kulaklarının hemen üzerindeki yapay bir şekilde oraya yapıştırılmış gibi görünen siyah püsküllerinden alır. Rumence adı “Caracal”ı da ses benzerliğiyle Türkçeden alan karakulak kedisi ülkemizde yaşayan ikinci büyük kedi türüdür. Bir doğa yürüyüşü sırasında karşılaşma ihtimalimiz olan bu kedileri daha yakından tanıyalım.

Karakulak kedisi nerelerde yaşar? Karakulak kedisi özellikleri nelerdir? Karakulak nasıl avlanır? Bu sorulara ve bunlar gibi pek çoğuna yanıt aradığımız içeriğimiz sizlerle.

Karakulak Kedisi’nin Özellikleri

Bilimsel adı Caracal olan karakulak kedisi, vaşağa benzerliği sebebiyle bir döneme kadar vaşak kategorisinde sınıflandırılmış vahşi bir kedi cinsidir. Hatta Mısır vaşağı, step vaşağı gibi isimlerle de anılmaktadır. Öte yandan Türkiye’de de yaşayan karakulak kedisinin “Caracal” adı da Türkçeden gelir. Karakulak ve Caracal sözcükleri arasındaki ses benzerliğinin sebebi budur. Evcil kedilere göre çok daha büyük ve farklı görünümlü bir kedi cinsi olan karakulak kedisinin bir vaşak olmadığı ise daha yakın dönemde yapılan genetik araştırmalarla doğrulanmıştır. Genetik olarak Serval Kedisi ve Afrika Altın Kedisi ile çok daha yakındır. Hatta Afrika Altın Kedisi, Karakulak cinsinin bir alt türüdür. Her ne kadar Afrika kökenli bir kedi cinsi olsa da Asya kıtasına yayılmış bir popülasyona sahiptir.

Karakulak kedisi, adını benzersiz kulaklarından alır. Aslında kulakları siyah değildir, genellikle vücudun geri kalanıyla aynı rengin tonlarındadır. Ancak kulakların üst, arka tarafında yukarı doğru dik veya hafifçe yana ya da arkaya yatık şekilde bir püskül bulunur. Bu püskül siyahtır. Ona, karakulak ismini veren de bu püsküldür. Ona vahşi bir görünümün yanında, görsel bütünlük sağlayacak bir güzellik de katan bu siyah püsküller, bazı kedilerde daha uzun ya da daha kısa olabildiği gibi yaklaşık kulak boyu kadardır.

Vücut Yapısı

Karakulak kedisinin şüphesiz en belirgin fiziksel özelliği çok atik bir kedi cinsi olmasıdır. Öyle ki dikey eksende 3 metreye kadar sıçrayabilir. Mükemmel avcılar olarak, bu özelliğin yanında, oldukça hızlı ve atletik kedilerdir. Elbette ki bu özelliklere izin veren şey fiziksel yapılarıdır. Uzun ve güçlü bacaklara sahiptir. Arka bacakları, ön bacaklarından belirgin şekilde uzundur. Bu da koşarken ve sıçrarken ciddi bir avantaj sağlar.

Tüy rengi, kahverengi ve kırmızı tonlarında olmakla birlikte vücudun alt kısımları beyazdır. Ayrıca kulağındaki püskül gibi vücudun çeşitli bölgelerinde siyah lekeler görülebilir. Bu renklerde deseni küçük, çil gibi kır renkli beneklerden oluşur.

Ağırlığı ve Boyutları

Karakulak kedisinin vücut ağırlığı çok değişken olabilir. Erkekler dişilerden tipik olarak belirgin oranda büyüktür. Dişiler, bir evcil kedi boyutlarının biraz üstünde olabilirken erkekler çok daha büyük vücutludur. Karakulak kedisinin ortalama vücut ağırlığı 8 – 18 kg aralığındadır. Dişiler genellikle 13 kg’dan hafifken erkeklerin vücut ağırlığı 20 kg’a kadar çıkabilir. Kuyruk hariç, vücudun yatay uzunluğu 60 – 90 cm’dir. Kuyruk ise 18 – 35 cm aralığında olabilir. Bu durumda kuyrukla birlikte 1 metreden uzun kediler yaygın olarak görülebilir.

Yaşam Alanı

Karakulak kedisinin yaşam alanı oldukça geniş bir coğrafi alanı kapsar. Afrika, Orta Doğu, Orta Asya ve Asya’nın güneybatısında yaygın olarak görülür. Kuzey Afrika’da yok olmak üzere olan Karakulak kedisi, Güney Afrika’da çok yüksek bir popülasyona sahiptir. Asya’da ise popülasyon tehdit altındadır. Bu bölgelerin ortak özellikleri olduğu gibi birbirinden çok farklı coğrafi özellikleri de vardır. Bu yüzden karakulak kedisinin bir tek habitatta yaşadığı söylenemez.

Çeşitli iklim koşullarında ve coğrafi özelliklerde yaşayabilir. Orman sınırlarında yaşamayı tercih eden karakulak kedisi hayatını devam ettirmek için yoğun bitki örtüsüne ihtiyaç duymaz. Aksine daha kurak bölgeleri tercih edebilir. Bunu orta derecede kurak bölgeler olarak tanımlamak gerekebilir. Çünkü ne çöllerde ne de tropikal ormanlarda yaygın olarak yaşamaz. Habeşistan’da 3000 metre rakımın üzerinde yaşadığı gözlemlenmiştir.

Yaşam Süresi

Vahşi kedilerin yaşam süresi beklentisinin tespiti oldukça zor bir iştir. Bu veri için çok sayıda kedinin doğal yaşamında ömür boyu gözlemlenmesi ve ortalama yaşam süresi verisinin analiz edilmesi gerekir. Çoğu yabani kedi cinsi için bunu yapmak pek de mümkün değildir. Öte yandan çeşitli sağlık sebepleri ya da bilimsel gerekçelerle insan esaretinde yaşayan vahşi kedilerin ortalama yaşam verisine ulaşmak mümkündür. Ancak bu süre de genellikle doğal yaşamdakinden uzundur. Karakulak kedisinin esaret altındaki ortalama yaşam süresi 20 yıl olarak bildirilmiştir. Doğada ise ortalama 12 yıl yaşadığı tahmin edilmektedir.

Karakulak Kedisi’nin Davranışları

Karakulak kedisi de pek çok yabani kedi cinsi gibi yalnız yaşar ve yalnızlıktan hoşlanır. Her iki cinsiyetin de kendisine ait bölgeleri vardır ve çiftleşme dışında sınır ihlalleri hoş karşılanmaz. Buna rağmen erkekler arasında kesişen bölgelere rastlamak mümkündür. Genellikle geceleri avlanan karakulak kedisinin gündüz de aktif olduğu gözlemlenmiştir.

Karakulak kedisi özellikle görme ve işitme duyularını kullanır. Bunun dışında koklama ve dokunma duyuları da aktiftir. Duyular genellikle avlanma için kullanılsa da tür içi iletişimde veya çiftleşmede de aktiflerdir. Bu duyular dışında farklı sesler çıkararak da iletişim kurabilirler. Tıslama, hırlama ve miyavlama bunların en yaygınıdır. Kimyasal iletişimde ise tükürme önemli bir yer tutar.

Av ve Beslenme

Karakulak kedileri sinsi ama mükemmel avcılardır. Diyetleri tamamen etten ve kendi avladıkları hayvanlardan oluşur. Hemen her türden, uygun boyutta hayvanları avlasalar da diyetlerinde daha fazla yer tutanlar küçük ve orta boydaki memelilerdir. Buna ek olarak üstün sıçrama becerilerini kullanarak kuşları da yoğun olarak avlarlar. Ayrıca, insan yerleşimine yakın bölgelerde kümes hayvanlarını da avlayabilirler. Tüm beslenme düzenleri bu “kolay” avlardan oluşmaz. Pek çok zaman kendi boyutlarının 2 – 3 katı büyüklüğünde hayvanları da avlayabilirler.

Avlanma süreçleri genellikle pusu avcılığını içerir. Avlarını uzun süre izler ve uygun zamanda sadece sıçrayarak ya da kısa mesafe koşarak yakalarlar. Bu da minimum enerji harcayarak maksimum fayda sağlar. Avlarını genellikle boğazdan yakalar ve hemen öldürmeye çalışırlar. Bazen ihtiyacından fazla avlanmaya eğilimli olan karakulak kedisi, avının fazlasını daha sonra yemek üzere toprağa gömebilir.

Karakulak kedisini tehdit eden yırtıcılar ise aslan ve sırtlan gibi daha büyük yırtıcılardır. Karakulak kedisi, bunlardan ağaçlara tırmanarak veya kamufle olarak korunmaya çalışır.

Üreme

Yabani kedilerin sosyal ilişkileri çoğu zaman muammadır. Sosyal ilişkilerden en iyi bilineni ise üremedir. Dişi karakulak kedisi, çiftleşmeye hazır olduğunu idrarındaki kimyasal izle erkeğe bildirir. Bunun yanında öksürüğe benzeyen farklı bir ses de çıkarabilir.  Dişiler çoğu zaman birden fazla erkekle çiftleşse de erkek bireyler arasında rekabet olmadığında veya tek bir erkek diğerlerinden baskın olduğunda sadece onunla çiftleşmeyi seçebilir. Erkekler, yavrularını öldürme eğilimi gösterebilir.

Genellikle ağustos ve aralık ayları arasında çiftleşen Karakulak kedileri 68 – 81 gün süren gebelikten sonra 1 – 6 yavru doğurur. Yavrular ilk 10 ayda cinsel erginliğe ulaşıp 14 – 15 aylıkken ilk başarılı çiftleşmelerini gerçekleştirebilir.

Karakulak Kedisi Korunma Durumu

Karakulak kedisinin nesli, Güney Afrika dışındaki bölgelerde risk altındadır. Bunun sebebi büyük ölçüde yaşam alanlarının yok olmasıdır. Ancak az da olsa Karakulak avcılığı ve ticareti de etkilidir. Asya’da özel yetkisi veya bilimsel yetkisi olmayanların ticaretini yapması yasaklanmıştır (CITES). Ayrıca popülasyonun çok daha düşük olduğu ülkemizde avlanması kesinlikle yasaktır.

---

Hiç karakulak kedisi gördünüz mü? Ülkemizde karakulak kedisini korumaya yönelik tedbirlerin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? Sizce karakulak kedisi insanlar için tehlikeli mi?

Bu sorulara cevap vererek ya da karakulak kedisi hakkında bildiklerinizi veya merak ettiklerinizi yorumlar bölümüne yazarak ailemizin yabani kediler hakkındaki bilgisine katkıda bulunmak ister misiniz?

Haydi öyleyse. Aşağıda buluşalım 😊